ALAYUNDLU BOYU
ALAYUNDLU/ALAYUNTLU BOYU
(Alayuntlu, Ulayuntlu, Alayondluğu, adlari ile de anıldığı belirtilir.)
1. ADININ ANLAMI:
Ala atlı. Ala; eski Türkçe bir kelimedir. Beyaz tenli, Karışık renkli, alaca, benekli anlamlarında kullanılır. Yunt/ Yund; eski Türkçe bir kelimedir. At, at sürüsü, kısrak anlamlarında kullanılır. (41)
Bu kelime, tarihçilerden Kaşgarlı'da "Alayundluğ", Reşideddin'de "Alayuntlu", Yazıcıoğlu'nda "Alayundlu", Ebülgazi'de "Ala Yuntlı" biçimindedir.Anlamı; Reşideddin'de "hayvanları (atları) daima iyi ve çok olan" , Yazıcıoğlu'nda "Kısrakları ala ve eyü atlu", Ebülgazi'de "ala atlı" olarak verilmiştir.
Zeki Velid Togan, VIII. Yüzyıl başlarında Tibetçe yazılanUygur Elçisi Raporunda bu boyun zikredildiğini yazar. (Togan 1982:99)
Bu boy adının etimolojisi açıktır. Zaten Kaşgarlı'da ala at "alaca renkli, ala kır at" olarak geçer. Yund kelimesi de Kaşgarlı'da "at, atlar,at sürüsü" anlamlarında mevcuttur.(44)
Alayundlu Boyunun adı; Orta Asya Türkçesinde Ulayundluğ (اُوﻻيُنْدْلُغْ ), Türkiye Türkçesinde Ulayundluğ, Azericede Alayutluq, Türkmencede Alayutly şeklinde kullanılmıştır.
Ongunu: . “Ongun” kelimesi “Totem” anlamındadır. Bahaeddin Ögel’de; aslında Ongun sözü moğolcadır, bunun Türkçesi “Töz”dür. Töz türkçede “kök-menşe” anlamına geldiğini söyler.
Oğuz destanlarına göre, her boyun bir kuş sembolü vardır. Bu kuşlar da genel olarak yırtıcı kuşlardan seçilmiştir. Moğol tarihçisi Reşideddin Fazlullah, bu kuşlara Ongon deyimini kullanmış ve bu suretle deyim günümüze kadar ulaşmıştır. Ulayundluğ boyunun ongunu yağalbay (falco vespertinus) yani gece çakırdoğanı'dır.
"Yonca" kelimesini ilk defa Alayundlu Boyu kullanmış olup günümüze kadar gelmiştir. Bu "yonca" kelimesi Alayundlu boyunun bize hatırası omuştur.
2. YAŞADIĞI YERLER
Dağhan oğullarından Alayundlu bounun 1650 yıllarında yaşadığı yerler; Adana (Karaisalu), Aksaray (Bekir, Eyüb ili, Koçhisar), Afyon (Karahisar-ı Sahib), Akşehir (İshaklu), Amasya (Ladik), Ankara, Antep, Beğ S. (Sivrihisar), Bolu, Çankırı, Çorum, Erzurum (Kemah, Kuruçay), Halep, Hamid, Hüdavendigâr (Bursa), İçel, Karaman, Kastamonu, Kırşehir, Konya (Turgud), Kütahya, Maraş, Menteşe, Niğde, Saruhan, Sultanönü (Eskişehir), Trabzon, Urfa. (1)
Alayundlu boyu 1650 yıllarında 624 cemaate sahipti. Toplamda 15.829 Hane ve 3.609 tek yaşayan bekar nüfusuna sahiptir. (1)
Kayseride Alayuntlu Boyu olarak 2 cemaat,35 hane, 175 kişi bulunmaktadır.
Günümüzde Anadolu'da Kütahya şehrinin 11 km güneydoğusunda bulunan "Alayund" adında bir köy vardır, zamanla Alayunt[2] olarak yazılmıştır. Ayrıca, Mardin ili, Dargeçit ilçesi, merkez bucağına bağlı Alayunt[3] isminde bir yerleşim birimi de vardır.
Kastamonu bölgede Alayuntlu oymağı Kastamonu Sancağının Boy Ovası (Boy- Abad) kazasında yaşamaktadır. Bu oymak da Ankara Yörükleri arasındaki Ala-Yuntlu oymağı gibi çok küçük olup ancak 20 vergi nüfusludur
Alaybeyli, Kayseri ilinin Talas ilçesine bağlı bir köydür. Köyün eski ismi Alayinli'dir. İsmin, Oğuzlar'ın Üçok koluna bağlı Dağhan'ın Alayuntlu boyundan geldiği sanılmaktadır. Coğrafya: Kayseri iline 35 km, Talas ilçesine 40 km (http://tr.wikipedia.org/wiki/Alaybeyli,_Talas)
Alayuntlu: Turgutlu tarafında yaşamaktadır.
Çerkeş ilçesi idari sahasında "Alayundlu karyessi", Çorum ili merkez ilçe idari sahasında "Alayundlu" adıya iki yerleşim yeri kurdukları ve ayrıca, Bayat-özü idari sahasında " Alayundlu" adı ile bir aşiretin yaşadığı,XVI. Yüzyıl kaynaklarından anlaşılır. ( BOA. 438numaralı muhasebe-î Vilayeti Anadolu Defteri Cilt. II, sayfa.124 )
Boy mensubu bazı taifelerin, 1456 yılında Bayat-özü Nahiyesi "Çat Mezrası"nda 5 hane, aynı nahiyenin "Alayundlu yurdu" adlı yerleşim yerinde 13 hane ve ayrıca "Bayat-özü Karyesi"nde yaşadıkları tarihi vesikalardan anlaşılır. (Y. Halaçoğlu- Anadoluda aşiretler, cemaatler, oymaklar Sayfa.95 )
Çankırı ili Çerkeş yöresinde yaygın olarak Yaşadıkları belirtilen aşiret adı ile Çankırı İli merkeze bağlı Kırovacık ve Dereçatı köyünde Alatlı soyadı almış oymaklar bulunmakta ve bu oymaklar adını buraya izafeten aldığı sanılmaktadır.